|
Twierdza i ogrody / Na liście UNESCO od 1994 r.
W Grenadzie, u stóp ośnieżonych niemal przez cały rok szczytów Sierra Nevada, arabscy władcy wznieśli Alhambrę - twierdzę i zarazem wytworną rezydencję, najwspanialszy przykład architektury islamu w Europie. Setki misternie udekorowanych sal, dziesiątki urokliwych sadzawek i fontann, filigranowe zdobienia dziedzińców stworzyły niemal raj na ziemi w spalonej słońcem Andaluzji.
 Alhambra - warowny zespół pałacowy w Grenadzie, jeden z zabytków arabskiego budownictwa w Europie
Emirat Grenady był ostatnim miejscem w Hiszpanii, w którym arabskim wodzom udało się utrzymać władzę aż do końca XV w. Wyparci z innych części Półwyspu Iberyjskiego, w 1232 r. założyli w Grenadzie nową stolicę. Bezpieczeństwo miała im zapewnić górująca nad miastem Alhambra. Z zewnątrz prezentuje się ona jako pełna umocnień forteca, natomiast po wejściu do środka zwiedzającym zapiera dech w piersiach. Najbardziej imponująco wygląda pałac królewski. Centralnymi punktami jego dwóch głównych części są dziedzińce: Mirtów i Lwów. Ten drugi nazwę zawdzięcza 12 figurom lwów otaczającym fontannę, a olśniewający przepych - filigranowym arkadom.
Ściany i stropy wielu komnat pokrywają barwne ceramiczne płytki, tabliczki z drewna cedrowego i kamienne dekoracje z rzeźbionymi inskrypcjami z Koranu. Dzięki bliskości obfitych górskich źródeł nigdy nie wysychają położone poza murami obronnymi Alhambry ogrody i tarasy wodne pałacu letniego emirów - Generalife.
W 1492 r., po siedmiu miesiącach oblężenia, twierdza poddała się wojskom chrześcijańskim. Nowi władcy zostawili tu swój ślad w postaci pałacu wzniesionego przez cesarza Karola V w XVI w.
|
Dzieła Gaudiego / Na liście UNESCO od 1984 r.
W stolicy Katalonii trwałe piętno swego geniuszu odcisnął jeden z najoryginalniejszych architektów w historii. Antonio Gaudi (1852-1926). Faliste linie, paraboliczne łuki, fantastyczne dekoracje rzeźbiarskie, bogate efekty kolorystyczne jego dzieł do dziś budzą podziw dla twórcy, który zastosował zarówno wiele nowatorskich rozwiązań technicznych, jak i wprowadził architekturę na nowe tory plastycznego kształtowania bryły.
Budynek Casa Mila został wzniesiony na początku XX w.
Gaudi studiował w Barcelonie i tutaj powstała znakomita większość jego prac. Trzy spośród nich zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO: Pałac Guell, park Guell i Casa Mila. Pełną swobodę artystyczną zapewniły architektowi przedsięwzięcia finansowane przez przemysłowca Eusebi Guella. Dla niego właśnie zaprojektował swoją pierwszą słynną budowlę - pałac Guell (1885-1889).
Rytmicznie pofalowane powierzchnie zewnętrzne, przemyślne ornamenty kutych z żelaza balustrad i bram stały się ważnymi wyróżnikami dzieł Gaudiego. Na dachu pałacu Guell powstał taras z wyłożonymi kolorową ceramiką kominami i wieżami wentylacyjnymi. Dla Guella zaprojektował Gaudi także miasto-ogród położony na stromym, zalesionym wzgórzu nad Barceloną, pełen fantastycznych, baśniowo wyglądających obiektów.
Mozaika w parku Guell
Estetyczną niespodzianką była dla Barcelończyków kamienica Casa Mila (1906-1910) o faliście zarysowanej bryle, której rozchwianie potęgują żelazne gęstwiny balkonowych balustrad.
Do czołowych osiągnięć Gaudiego należą też Casa Batllo (1905-1907) o pokrytej kolorową ceramiką fasadzie i dachu w kształcie smoka oraz nieukończony do tej pory kościół Sagrada Familia.
|
Klasztor i pałac / Na liście UNESCO od 1984 r.
Wyrastający na równinie u stóp gór Sierra de Guadarrama biało-szary kompleks uchodzi za symbol panowania Habsburgów w Hiszpanii. Monumentalny, a zarazem surowy styl Escorialu oddaje potęgę władzy i ascetyczne upodobania Filipa II, który nakazał wzniesienie pałacu-klasztoru zrywającego z ozdobną mieszaniną stylów dominującą wcześniej w hiszpańskiej architekturze.
Późnorenesansowy zespół pałacowo-klasztorno-biblioteczny zbudowany z szarego granitu
Dostojeństwo, surowość i prostota - takie ideały przyświecały budowie Escorialu. Nowa siedziba władcy, nazwana San Lorenzo, miała być dowodem wielkości Hiszpanii, najpotężniejszego wówczas imperium na świecie. Powstała ona 45 km na północny zachód od Madrytu w latach 1563-1584 według projektu Juana Bautisty de Toledo. Oprócz czterech potężnych wież narożnych, 16 dziedzińców, 86 klatek schodowych i 400 komnat mieści się tu wspaniała biblioteka o sklepieniu zdobionym freskami włoskich mistrzów. W centralnie usytuowanej bazylice, po obu stronach ołtarza głównego, znajdują się grobowce cesarza Karola V i jego syna Filipa II, z pięknymi rzeźbami przedstawiającymi pogrążonych w modlitwie monarchów wraz z rodzinami. Fasada tego kościoła wzorowana jest na Bazylice św. Piotra w Rzymie. Pod chórem bazyliki mieści się Panteon Królów - w jednakowo bogato zdobionych trumnach spoczywają tu niemal wszyscy późniejsi królowie i władcy Hiszpanii.
|
Zespół zabytków / Na liście UNESCO od 1988 r.
Siedziba najstarszego w Hiszpanii uniwersytetu została nazwana Złotym Miastem nie od cennych ozdób ze szlachetnego kruszcu, ale od ciepłej żółtej barwy kościołów, klasztorów i pałaców lśniących w zachodzącym słońcu. Oprócz bogatej ornamentyki zabudowy barokowej, uwagę w Salamance przykuwają misterne dekoracje fasad w stylu zwanym plateresco, przypominające finezyjne wyroby złotników.
Patio Uniwersytetu w Salamance zdobione jest krużgankami
Salamanka ma aż dwie katedry. Obok Starej katedry, wzniesionej w stylu romańskim w XII w, wyrosła Nowa Katedra, której budowa trwała ponad 200 lat. Fasadę, jak również ołtarz główny nowszej świątyni płaskorzeźby w charakterystycznym dla hiszpańskiego renesansu stylu plateresco. Szczególnie mistrzowskie dekoracje w tym stylu ma główny budynek założonego w 1218 r. uniwersytetu. Escuelas Mayores powstał dopiero w XV-XVI w. Wybudowany potem drugi główny budynek uczelni, Escuelas Menores, wyróżnia się dziedzińcem obwiedzionym malowniczymi krużgankami.
Salamanka słynie też z barokowej architektury Plaza Mayor, uznawanego za jeden z najpiękniejszych placów w Europie. Ukształtowany w poł. XVIII w. plac otaczają trójkondygnacyjne pałace i kamienice, wsparte na dziewięćdziesięciu arkadach. Zabudowa Plaza Mayor jest dziełem mistrzów z rodziny Churriguera lubujących się w bujnej ornamentyce - ten nurt w hiszpańskim baroku nosi nazwę churrigueryzmu.
|
Zespół zabytków / Na liście UNESCO od 1985 r.
Od kiedy na początku IX w. rozeszła się po Europie wieść o odnalezieniu miejsca pochówku św. Jakuba, zachodnie krańcu Półwyspu Iberyjskiego stały się jednym z najważniejszych miejsc pielgrzymkowych chrześcijan z całej Europy. Wokół wspaniałej katedry kryjącej szczątki świętego rozrosło się miasto o ciasnych, szczelnie wypełnionych domami uliczkach.
Barokowa fasada katedry ozdobiona jest około 200 figurami
Na dawnych chrześcijan na końcu pieszej lub konnej wędrówki czekała katedra wzniesiona nad cudownie odnalezionym grobem patrona Hiszpanii.
Pierwszy kościół wraz z zespołem klasztornym powstał tu już w IX w. Niebawem świątynia okazała się za mała na przyjęcie rzesz pątników i w XI w. podjęto budowę romańskiej katedry.
W XII stuleciu kościół zyskał zdobione reliefami portale i arcydzieło sztuki rzeźbiarskiej - Bramę Chwały, którą kilka stuleci później przysłoniła imponująca barokowa fasada. Wieńczą ją dwie smukłe wieże o wysokości 75 m każda, tak jak i fronton bogato dekorowane w duchu churrigueryzmu epatującego mnogością architektonicznej i rzeźbiarskiej ornamentyki. W ścianie szczytowej widnieje posąg św. Jakuba, a poniżej pusty sarkofag tegoż świętego. W Santiago de Compostela opiekę nad pielgrzymami roztaczały klasztory, kościoły, kolegia oraz para królewska, która pod koniec XV w. ufundowała szpital i schronisko. Budowle te, tak jak pałace i domy, zachowały się do naszych czasów, tworząc przesiąknięty religijnym nastrojem klimat miasta.
|
Zespół zabytków / Na liście UNESCO od 1985 r.
Strzeliste wieże królewskiej twierdzy - alkazaru - widoczne są z daleka, bowiem Segowię założono na rozległym wapiennym wzgórzu. W sercu Starego Miasta wznosi się gotycka katedra oraz kilkanaście romańskich kościołów i klasztorów. Obrazu bogatej przeszłości miasta dopełnia imponujący akwedukt pochodzący z czasów rzymskich, użytkowany jeszcze na początku XX w.
Katedra w Segowii - nazywana ,,damą Katedr" - to ostatnia gotycka budowla w Hiszpanii
Rzymianie ok. 50 r. n.e. wybudowali akwedukt jako część systemu doprowadzającego wodę do Segowii z odległych o 17 km źródeł. Jest to dziś jedna z największych, w doskonałym stanie zachowanych budowli rzymskich w Hiszpanii. Długość istniejącego akweduktu wynosi 800 m, w najwyższym punkcie osiąga on 29 m wysokości, a tworzą go przeważnie dwukondygnacyjne łuki arkad, zbudowane z bloków granitowych bez użycia zaprawy murarskiej. Akwedukt łączy Dolne Miasto z Górnym, nad którym dominuje smukły budynek alkazaru. Pierwotnie arabski ford, w XI w. przeistoczył się w twierdzę, ulubioną rezydencję królów Kastylii.
Akwedukt w Segowii
Przebudowany w XV w. alkazar stał na straży ,,srebrzystych wzgórz Starej Kastylii" oraz interesów Mesty, czyli związku hodowców owiec, który przyczynił się do wielkiego rozkwitu Segowii w średniowieczu. Na centralnym placu miasta w 1525 rozpoczęła się budowa katedry - ostatniego kościoła w stylu gotyckim w Hiszpanii. Zachwycająca świątynia ma wieżę wysoką na 100 m, a jej zwieńczenie zniszczone podczas pożaru zostało dobudowane w czasach baroku. Liczne romańskie kościoły Segowii wyposażono w charakterystyczne otwarte kruchty, które stanowiły miejsce spotkań kupców i rzemieślników.
Źródło: Encyklopedia ,,Skarby kultury i przyrody UNESCO" wyd.,, Ibis", Poznań 2013
|
|
|
|
|
|
